4 başlık: Yemen İç Savaşı

Yemen’de 2011 yılında Arap Baharı ile birlikte başlayan ve 2014 yılından itibaren de iç savaş boyutuna evrilen çatışmalar halen sürüyor. Çatışmalar neticesinde Birleşmiş Milletler’in (BM) tanımlamasıyla Yemen’de dünyanın en ağır insanlık krizi yaşanmakta. Yemen İç Savaşı’nın tarihsel arka planını ve seyrini 4 başlıkta sizler için derledik.

1. Yemen’in siyasi görünümü 

Yemen, Birinci Dünya Savaşı’nın ardından İngiliz bölgesi, İmam Yahya Zeydi İmamlığı ve İdrisiler olmak üzere üç bölüme ayrıldı. Daha sonra İdrisler’in elindeki bölge İmam Yahya Zeydi İmamlığı tarafından ele geçirildi. Bunun sonucunda İmam Yahya ülkenin ilk kralı olma unvanını elde etti.

Yemen’de günümüzdeki iç savaşa benzer bir iç savaş, 1962 ile 1970 yılları arasında yaşanmıştı. Muhammed Bedr‘in askeri bir darbe ile devrilmesinin arından ülkede cumhuriyet ilan edildi. Suudi Arabistan tarafından desteklenen ve başında Muhammed Bedr’in bulunduğu Zeydi kabileler ile Cumhuriyetçiler arasındaki savaş, 1970 yılında Cumhuriyetçilerin zaferi ile sonuçlandı.

Bir dönem Kuzey ve Güney Yemen olmak üzere ikiye bölünen ülke, Sovyetler Birliği’nin de dağılmasıyla birlikte 1990 yılında birleşti. 1993 yılında yapılan seçimleri Zeydi kökenli Ali Abdullah Salih kazandı.

2. Husiler Kimdir?

Husiler, Carudiye mezhebine mensuptur ve isimlerini Hüseyin Bedreddin el-Husi‘den almaktadır. Hüseyin Bedreddin el-Husi, 1991 yılında zamanla silahlı milis gücüne dönüşecek olan Mümin Gençler Hareketi’ni kurdu.

Husiler, ülkenin yüzde 2’lik bir kısmını oluşturmaktadır. Hareketin lideri olan Hüseyin Bedreddin el-Husi 2004 yılında Ali Abdullah Salih rejimi tarafından öldürüldü. Hareketin yeni lideri ise Hüseyin Bedreddin el-Husi’nin kardeşi Abdülmelik el-Husi oldu.

3. Arap Baharı ve Yemen

Bölgede yaşanan Arap Baharı’nın etkileri 11 Şubat 2011‘de Yemen’e de sıçradı. Başkent Sana’da toplanan binlerce gösterici reform talebinde bulunmuş ve gösteriler sırasında 50 kişi hayatını kaybetmişti.

Gösterilerin devam etmesi ve kendisine yönelik cumhurbaşkanlığı sarayındaki camide saldırı düzenlenmesinin ardından Yemen Cumhurbaşkanı Ali Abdullah Salih, sağlık sorunlarını gerekçe göstererek önce Suudi Arabistan’a ardından da ABD’ye gitti. Görevini ise Cumhurbaşkanı Yardımcısı Abid Rabbu Mansur Hadi’ye devretti.

21 Şubat 2012 tarihinde cumhurbaşkanlığı seçimleri yapıldı ve Hadi tek aday olarak seçimlere girdi. Fakat seçimlere katılım oldukça düşük seviyede kaldı.

2013 yılında Birleşmiş Milletler (BM) gözetiminde Ulusal Diyalog Konferansı başlatıldı. 2014 yılında imzalayıcıları arasında Husilerin de yer aldığı ve geniş mutabakata dayanarak hazırlanan Ulusal Ortaklık Antlaşması imzalandı.

Husiler, Hadi’nin verdiği sözleri yerine getirmediğini ileri sürerek anlaşmadan çekildi. Başkent Sana’da Husiler tarafından gösteriler düzenlendi. Bazı hükümet binaları ele geçirildi. 22 Ocak 2015 günü ise cumhurbaşkanlığı sarayı ve başbakanlık konutu abluka altına alındı. Bunun neticesinde Cumhurbaşkanı Hadi ve Başbakan Halid Bahah görevinden istifa etti.

Husiler, parlamentoyu feshettiklerini ve yeni bir yönetim kurduklarını ilan etmişlerse de BM Güvenlik Konseyi aldığı kararla bu yeni yönetimi tanımadığını açıklamıştır.

Aden’e giden Hadi, buradan Suudi Arabistan’ın da desteği ile Husilere karşı savaşı yönetmiştir. 1 Mart 2015’te Hadi yanlısı güçler ile Husiler arasında çatışmalar başladı. 25 Mart’ta Hadi’nin Husilere karşı dış müdahale çağrısı yapması üzerine, 26 Mart’ta Suudi Arabistan öncülüğünde kurulan koalisyon “Zafer Fırtınası Operayonu”nu başlattı. Suudi Arabistan öncülüğünde kurulan koalisyonun düzenlediği hava operasyonları neticesinde çok sayıda sivil hayatını kaybetmiş ve büyük bir insani kriz yaşanmıştır.

2017 yılında Ali Abdullah Salih, Husiler tarafından öldürüldü.

4. Kim hangi tarafta?

Suudi Arabistan öncülüğünde kurulan koalisyonun üyeleri şunlardı: Birleşik Arap Emirlikleri, Kuveyt, Bahreyn, Katar, Sudan, Fas, Mısır ve Kuveyt. Katar daha sonra koalisyondan çıkarılmıştır.

Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyonun hava operasyonları Rusya tarafından eleştirildi. Rusya Devlet Başkanı Putin, hava operasyonlarının derhal sonlandırılmasını istedi.