5 soruda Türkiye’nin NATO üyeliği

Türkiye, uzun bir süredir NATO üyesi bir ülke. Türkiye’nin NATO ile olan ilişkileri zaman zaman yurt içinde ve yurt dışında çeşitli eleştirilere neden olsa da Türkiye, NATO içerisinde önemli bir konumda bulunmakta. NATO’nun önemli operasyonlarında yer almış ve ciddi katkılar sunmuştur.

1. Türkiye Neden NATO Üyesi Oldu?

Türkiye’nin NATO’ya üye olma isteğinin çeşitli nedenleri vardır.

Sovyetler Birliği’nin Türkiye’ye karşı tutumu: Bunlardan ilki Sovyetler Birliği’nin Türkiye’nin doğu sınırında kendi lehine değişiklik ve Boğazlar’dan üs talep etmesidir. Dönemin Sovyetler Birliği Dışişleri Bakanı Molotov aracılığıyla iletilen bu istek, Türkiye’yi tedirgin etmiş ve Sovyetler Birliği’ne yönelik bir güvensizlik meydana getirmiştir. Bunun dışında Sovyetler Birliği, 1925 yılında imzalanan ve her dönem yenilenen Dostluk ve Tarafsızlık Antlaşması’nı uzatmayacağını bildirmişti. Bu durum Türkiye’yi Batı Bloku’na girmeye ve dolayısıyla NATO üyesi olmaya teşvik etmiştir.

Batıcılık fikri: 1923 yılında cumhuriyetin ilan edilmesinden beri Türk aydınları arasında Batıcılık fikri hakim olmuştur.

Dış yardımlar: Türkiye’ye Truman Doktrini ve Marshall Planı doğrultusunda ABD’den yardımlar yapılmıştı. Bu yardımların NATO üyeliği ile daha da artacağı beklentisi de Türkiye’nin NATO üyeliğinde etkili olmuştur.

2. Türkiye’nin NATO Üyeliği Başlangıçta Neden Kabul Edilmedi?

Türkiye, NATO’ya ilk üyelik başvurusunu 11 Mayıs 1950’de yaptı. Fakat başvurusu reddedildi. 3 ay sonra bir kez daha başvuru yaptı, ancak yine reddedildi. ABD ve İngiltere, Türkiye için farklı bir üyelik düşünüyordu. Buna göre ABD Akdeniz bölgesini, İngiltere ise Orta Doğu bölgesini kapsayan dar kapsamlı bir üyelik teklif etti. 

3. Türkiye’nin NATO Üyeliği Nasıl Gerçekleşti?

NATO’nun önde gelen iki ülkesinin Türkiye’ye yönelik bu olumsuz tavrında zaman içerisinde değişiklik meydana geldi. Bunda en önemli neden, Kore Savaşı’na Türkiye’nin asker göndermesi ve burada son derece başarılı bir mücadele ortaya koymasıydı. Böylece ABD kamuoyunda Türkiye lehinde bir hava esmeye başlamıştı. Bunun dışında ABD’nin Sovyetler Birliği’nin dibindeki bir ülkeden üs elde etme isteği de gözardı edilmemesi gereken bir durumdur.

4. Türkiye Ne Zaman NATO’ya Üye Oldu?

Türkiye, 15 Mayıs 1851 tarihinde ABD tarafından Yunanistan’la birlikte NATO’ya davet edildi. Üyeliğin kesinleşmesi ise 18 Şubat 1952 tarihinde oldu.

5. Türkiye NATO’da Hangi Operasyonlara Katıldı?

Türkiye, NATO’nun gerçekleştirdiği çok sayıda operasyonda yer aldı. Bunlardan en önemlileri Bosna-Hersek, Kosova ve Afganistan’da gerçekleşen operasyonlardır.