6 soruda ABD-Irak Savaşı hakkında her şey

Yakın tarihimizin en büyük savaşlarından biri ABD ile Irak arasında yaşandı. 11 Eylül saldırılarından hemen sonra Afganistan’ı işgal eden ABD’nin sıradaki hedefinde Irak vardı. Dönemin ABD Başkanı George Washington Bush, İran ve Kuzey Kore ile birlikte Irak’ı da ‘şer ekseni’ne dahil etmişti. Irak’ın işgal edilmesiyle birlikte ülkede yaşanan huzursuzluk bir türlü dinmedi. İlk başlarda her gün yaşanan bombalı saldırı haberleriyle gündeme gelen ülke, zaman içerisinde güç boşluğundan yararlanarak ortaya çıkan DEAŞ’la gündeme geldi. ABD’nin Irak işgali hakkında merak edilenleri sizler için derledik. 

1. ABD-Irak savaşından önce neler yaşandı?

Dönemin ABD Dışişleri Bakanı Colin Powel, 5 Şubat 2003 tarihinde Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde (BMGK) yaptığı konuşmada Saddam Hüseyin’in biyolojik silahlara sahip olduğu iddiasında bulundu.

Bu açıklamanın ardından Birleşmiş Milletler (BM) tarafından Irak’ta bir inceleme yapıldı. Fakat BM Silah Denetleme Komisyonu Başkanı Hans Blix, Irak’ta Powell’ın iddia ettiği gibi bir biyolojik silah bulamadıklarını açıkladı.

2. ABD-Irak savaşı ne zaman başladı?

Dönemin ABD Başkanı Bush, BM’nin raporuna rağmen 19 Mart’ta Irak’ı işgal kararı aldı; üstelik BM Güvenlik Konseyi’nden bu minvalde herhangi bir karar çıkartmadan. Tarihsel olarak özel ilişkiler içerisinde olduğu İngiltere, ABD’nin yanında yer aldı.  

ABD’nin Irak işgali, 21 Mart gecesinde düzenlenen bombalı saldırılarla başladı. ABD savaş uçakları, tüm dünyanın gözleri önünde Bağdat’ı yoğun bir bombardımana tuttu.

ABD birlikleri kısa sürede Bağdat’a girerek kontrolü sağladı. 9 Nisan 2003 günü Bağdat’ın Firdevs meydanında bulunan Saddam Hüseyin heykeli, ABD birlikleri tarafından yıkıldı. 

3. ABD’nin Irak işgaline karşı BM ne yaptı?

BM, işgalin başlamasıyla birlikte 22 Mayıs 2003’te ABD ve İngiltere’nin işgalini tanıyan bir karar çıkardı.

4. Saddam Hüseyin ne zaman idam edildi?

Saddam Hüseyin, 13 Aralık 2003 günü memleketi Tikrit’te yer altında bir yerde gizlenirken yakalandı. 30 Aralık’ta ise idam edildi.

5. ABD’nin Irak işgalinden sonra neler yaşandı?

22 Mayıs 2003’te BM tarafından yapılan açıklamada, Irak’a karşı 13 yıldır uygulanan yaptırımların kalktığı duyuruldu.

Ülkede geçici bir yönetim kuruldu. Irak Gözlem Grubu, Irak’ta herhangi bir kitle imha silahı bulunmadığını açıkladı.

İşgalin ardından tam bir kaosun hakim olduğu ülkede çok sayıda bombalı saldırı düzenlendi. 8 Mart 2004’te geçici bir anayasa hazırlandı.

6. ABD’nin Irak işgaline karşı Türkiye’nin tutumu neydi?

ABD, Irak işgali için Türkiye’den de bir cephe açılmasını istiyordu. ABD askerlerinin Türk topraklarını kullanmasını öngören bir tezkere Meclis’e sunuldu. Fakat 264‘e karşı 250 oyla reddedildi. Tezkerenin kabul edilmesi için en az 267 oy alması gerekiyordu.

Türkiye bundan kısa bir süre sonra 20 Mart 2003‘te ABD ve İngiliz uçaklarının Türk hava sahasını kullanmasına izin veren bir tezkereyi Meclis’ten geçirdi.

Tezkere krizinin ardından Türkiye ile ABD ilişkileri, oldukça gerginleşmişti. Türkiye’nin tezkere konusunda en büyük çekincelerinden biri, Irak’ta oluşacak bir yönetim boşluğunun terör örgütü PKK tarafından kullanılabilecek olmasıdır. Nitekim Irak’ın işgalinin ardından PKK güç kazanmış ve Türkiye’deki terör faaliyetlerine tekrardan başlamıştır.