8 soruda Kıbrıs sorunu

1.  Osmanlı Devleti Kıbrıs’ı Nasıl Kaybetti?

Akdeniz’in ortasında stratejik açıdan oldukça önemli bir konumda bulunan Kıbrıs’ta Osmanlı Devleti’nden önce Fenikeliler, Grekler, Asuriler, Mısırlılar, Romalılar, Bizanslılar ve Venedikliler egemenlik kurmuştur. Osmanlı Devleti’nin Kıbrıs’taki egemenliği ise 1571 yılında başlamakta 1878 yılında ise sona ermektedir. Osmanlı Devleti, 1878 yılında düzenlenen Berlin Kongresi’nde Ruslara karşı İngilizlerin desteğini alabilmek ümidiyle Kıbrıs’ı geçici olarak İngilizlere verdi. Birinci Dünya Savaşı başlayınca ve Osmanlı Devleti İttifak Devletleri’ne katılınca, İngilizler Kıbrıs’ı tek taraflı olarak ilhak ettiğini duyurdu.

2. Enosis ve Taksim Nedir?

Enosis kelimesi, Kıbrıs’ın Yunanistan’la birleşmesi anlamında kullanılmaktadır. Kıbrıslı Rumların özellikle 1930’lardan itibaren Enosis fikrini ısrarla savunması üzerine Kıbrıslı Türkler de taksim tezini savunmaya başladı. Taksim, Kıbrıs’ın Türkiye’ye bağlanmasını savunan bir düşünce olarak kullanılmaktadır.

3. EOKA ve Türk Mukavemet Teşkilatı Nedir?

1955 yılında Kıbrıslı Rumlar, Enosis fikirlerini gerçekleştirebilmek amacıyla EOKA adlı terör örgütünü kurdu. Bu örgüt, Kıbrıslı Türklere yönelik çok sayıda terör faaliyetinde bulundu. EOKA’nın artan terör faaliyetlerine karşılık olarak Kıbrıslı Türkler, kurucuları arasında daha sonra  Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin ilk cumhurbaşkanı olacak Rauf Denktaş’ın da yer aldığı, Türk Mukavemet Teşkilatı’nı kurdu.

4. Zürih ve Londra Antlaşmalarının Önemi Nedir?

Türkiye, İngiltere ve Yunanistan arasında 1959 yılında Zürih ve Londra antlaşmaları imzalandı. Antlaşmalarda varılan uzlaşı neticesinde yönetiminde her iki halktan da belli oranlarda kişilerin bulunacağı Kıbrıs Cumhuriyeti kuruldu. Bu antlaşmaların en önemli sonucu ise Türkiye’nin 1974 yılında müdahalesini meşru hale getirecek olan garantör devletlerden biri olmasıydı.

5. Kıbrıs Barış Harekatı Nasıl Başladı?

Türkiye, EOKA’nın terör faaliyetlerine karşılık bir süredir Kıbrıs’a müdahale etme isteğindeydi, fakat çeşitli gerekçelerle bir türlü bunu gerçekleştirememişti.

1974 yılında EOKA lideri Nikos Sampson öncülüğünde bir darbe gerçekleşti. Sampson, Yunanistan’daki askeri yönetimin de desteğini almıştı. Bunun üzerine Türkiye garantör devlet olarak 20 Temmuz 1974 günü Kıbrıs Barış Harekatı’nı başlattı.

6. Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Ne Zaman Kuruldu?

13 Şubat 1975 tarihinde Kıbrıs Türk Federe Devleti, 15 Kasım 1983 tarihinde de Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti kuruluşunu ilan etti.

7. Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Neden Tanınmıyor?

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni, kuruluşunu ilan etmesine karşın günümüze kadar Türkiye dışında kimse tanımadı. Pakistan ve Bangladeş tanımıştı, fakat BM ve ABD’nin baskısıyla bu kararından vazgeçmişlerdi.

BM Güvenlik Konseyi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin kuruluşunun ardından aldığı bir kararla “bu devletin kuruluşunun hukuka aykırı” olduğu ve “bu devletin tanınmaması gerektiğini” duyurdu.

8. Annan Planı Nedir?

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile Güney Kıbrıs Rum Cumhuriyeti arasında barış sağlamak için çeşitli girişimler başlatıldı. Bunlardan en önemlisi ise dönemin BM Genel Sekreteri Kofi Annan’ın adını taşıyan Annan Planı’ydı. Bu plan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin birleştirilmesini öngörüyordu. 2004 yılında her iki ülkede de yapılan referandumda plana Kıbrıslı Türkleri’in %64’ü evet derken, Kıbrıslı Rumlar’ın %75’i hayır oyu verdi. Bunun sonucunda Annan Planı hayata geçirilemedi.