Ahmet Cevdet Paşa kimdir?

Osmanlı Devleti’nin önemli devlet adamı ve düşünürlerinden Ahmet Cevdet Paşa, 1812 yılında Vidin Sancağı’na bağlı Lofça’da dünyaya geldi. Babası Hacı İsmail Ağa, annesi ise Ayşe Sümbül Hanım’dır. Köklü bir aileye mensuptu. Büyük dedesi Prut Savaşı’na katılmış ve büyük fayda sağlamıştı.

Eğitim hayatı

Ahmet Cevdet Paşa, ilköğrenimini Lofça’da tamamladıktan sonra daha iyi bir eğitim almak için 17 yaşında İstanbul’a gitti. Fatih Camii‘nde medrese eğitimi aldı. Ayrıca matematik, felsefe, astronomi, coğrafya ve geometri ile de ilgilendi. Bu alanlarda çok sayıda kitap okudu.

Ona “Cevdet” adı, şair Fehim Efendi tarafından verilmişti. Mezuniyetinin ardından kadı olarak çalışmaya başladı. Bu görevi sırasında hayatının önemli bir dönüm noktasını teşkil edecek olan Mustafa Reşit Paşa ile tanıştı. Böylece siyasi kariyeri başlamış oldu. Tanzimat Dönemi‘nde yapılan yeniliklerde Mustafa Reşit Paşa’nın yardımcısı olmuştur.

Bürokrasideki kariyeri

1848 yılında Bükreş’e Fuat Paşa’nın yanına gönderildi. Onunla birlikte “Kava’id-i Osmaniyye” adlı ilk Osmanlı gramerini yazdı.

1950 yılında Meclis-i Maarif üyesi ve Darülmuallimin müdürü olarak atandı.

1851 yılında ilk Türk Akademisi olarak kabul edilen Encümen-i Daniş üyeliğine seçildi. Burada alınan karar doğrultusunda, 1774 ile 1826 yılları arası Osmanlı tarihini yazmakla görevlendirildi. Bu çalışmanın sonucunda “Tarih-i Cevdet” adlı eseri ortaya çıktı.

1852 yılında Hidiv ailesi arasındaki sorunları çözmek için Fuat Paşa ile birlikte Mısır’a gitti. 1855 yılında tarih alanındaki çalışmalarından dolayı Vakanüvis olarak tayin edildi.

1856 yılında Meclis-i Ali-i Tanzimat üyesi olarak yasaların hazırlanmasında önemli hizmetlerde bulundu. Arazi Komisyonu üyesi oldu. Arazi Kanunnamesi ve Tapu Nizamnamesi’nin hazırlanmasında görev aldı.

1861 yılında Sadrazam Mehmet Emin Paşa ile birlikte İşkodra’da çıkan karışıklığın yatıştırılması için bölgeye gönderildi.

1866 yılında Halep valisi olarak atandı. 1868 yılında ise “Divan-ı Ahkam-ı Adliye” başkanlığına getirildi. Bu kurum nezaret olarak yapılandırılınca, Adliye Nazırı oldu. 1873 yılında Maarif Nazırı olarak görevlendirildi.

Abdullah Cevdet’in bu tarihten sonra yaptığı görevler sırası ile şunlar oldu: 1874 yılında Yanya valiliği, 1875 yılında Maarif Nazırlığı ve Adliye Nazırlığı, 1876 yılında Suriye valiliği ve Maarif Nazırlığı, 1877 yılında Dahiliye Nazırlığı, 1878 yılında Suriye valiliği ve Ticaret Nazırlığı.

O dönemin önemli bir hukuki gelişmesi olan “Mecelle“nin hazırlanmasında çok önemli bir katkı vermiştir.

1879 yılında Sadrazam vekili olarak görev yaptıktan sonra dördüncü kez Adliye Nazırlığına getirildi. 1890 yılında Meclis-i Vükela üyesi oldu.

26 Mayıs 1895 tarihinde hayatını kaybetti.

Ahmet Cevdet Paşa, “Türkçe ilim olmaz, Arapça ve Farsça’yı kullanmak gerekir” diyenlere karşı “Takvimü’l-Edvar” adlı eseri kaleme aldı ve Türk dilinin her şeye kabiliyeti olduğunu savundu.

İlk Türk kadın roman yazarı Fatma Ali Hanım, Ahmet Cevdet Paşa’nın kızıdır.

Ahmet Cevdet Paşa’nın bazı eserleri

Tarih-i Cevdet

Tezakir-i Cevdet

Ma’ruzat