Birleşmiş Milletler (BM), dünya genelinde en önemli örgütlerin başında gelmektedir. Peki, Birleşmiş Milletler nedir? Birleşmiş Milletler ne zaman ve neden kuruldu? İşte kısaca bilgi.
Birleşmiş Milletler nedir?
Birleşmiş Milletler (BM); dünyada barış ve güvenliğin tesis edilmesini, ülkeler arasında siyasi, ekonomik, kültürel ve güvenlik konularında işbirliği sağlanmasını amaçlayan evrensel bir örgüttür.
Birleşmiş Milletler ne zaman kuruldu?
BM, 26 Haziran 1945 tarihinde gerçekleşen San Francisco Konferansı‘nda kurulmuştur. Konferansta 51 üyenin imzaladığı BM Antlaşması’nın yürürlüğe giriş tarihi ise 24 Ekim 1945’tir. Örgütün merkezi New York olarak belirlenmiştir.
BM’nin öncülü: Milletler Cemiyeti
BM’nin öncülü olan örgüt, 1920 yılında kurulan Milletler Cemiyeti‘dir. Fakat uluslararası alanda barışın tesis edilmesini sağlamak için kurulan Milletler Cemiyeti, İkinci Dünya Savaşı‘nın çıkmasını önleyemedi. Örgütün yaptırım gücü zayıftı. Almanya’nın Ren bölgesini işgali, İtalya’nın Habeşistan’ı işgali ve Sovyetler Birliği’nin Finlandiya’yı işgali gibi meselelerde sessiz kalarak hiçbir adım atmadı.
Atlantik Bildirisi
BM’nin kuruluşu yolunda en önemli adımlardan biri Atlantik Bildirisi‘dir. 8 maddeden oluşan bildiride, uluslararası bir güvenlik sistemi kurulması ihtiyacı ortaya koyuldu. 26 Haziran 1942’de 26 devlet tarafından Birleşmiş Milletler Bildirgesi imzalandı.
1944 yılında ABD’de bulunan Dumbarton Oaks kasabasında yapılan toplantıda örgütün temel özellikleri belirlendi. BM’ye katılabilmek için Almanya ve Japonya’ya savaş ilan edilmesi şartı koyuldu. San Fransisco’daki konferansa bu şartı sağlayan devletler çağrıldı.
Türkiye’nin üyeliği
İkinci Dünya Savaşı’nda aktif tarafsızlık politikası izleyen Türkiye de 23 Şubat 1945 tarihinde bu iki devlete savaş ilan etti. Bunun sonucunda BM’nin kurucuları arasında yer almıştır.
Bugün halen tartışılan BM Güvenlik Konseyi’nin yapısı konusunda anlaşma Yalta Konferansı‘nda sağlandı.
Birleşmiş Milletler’in organları
Genel Kurul
Her üye devletin en fazla beş temsilcisi bulunmakta olup, örgütün ana organı niteliğindedir. Genel Kurul, Güvenlik Konseyi’nin gündeminde olmayan her konu hakkında müzakere süreci başlatabilir ve karar alabilir. Genel Kurul’da alınan kararlar bağlayıcı değil, tavsiye niteliğindedir.
Güvenlik Konseyi
Güvenlik Konseyi, 15 üyeden oluşmakta olup bunlardan 5’i daimi üye, 10’u ise geçici üyedir. Güvenlik Konseyi’nin daimi üyeleri şunlardır: ABD, Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa. 5 daimi üyeden herhangi birinin olumsuz oy kullanması halinde, diğer ülkeler ne yönde oy kullanırsa kullansın karar alınamamakta. BM’nin en çok eleştirilen konusu, daimi üyelerin dar kapsamlı tutulması ve veto gücüne sahip olmasıdır.
Daimi üyelerin dışındaki 10 üye, Genel Kurul tarafından 2 yıl için seçilirler. BM Barış Gücü’nün kurulması Konsey’in yetkisindedir.
Ekonomik ve Sosyal Konsey
Genel Kurul’a bağlı faaliyet göstermekte olup 54 üyeden oluşmaktadır. Ekonomik, sosyal ve kültürel konularda çalışma yürütmek için kurulmuştur.
Vesayet Konseyi
1994 yılına kadar faaliyet göstermiştir, bu tarihten sonra BM vesayetinde ülke kalmadığı için faaliyetlerini askıya almıştır.
Uluslararası Adalet Divanı
BM’nin yargı organıdır ve 15 üyeden oluşmaktadır. Merkezi Lahey’dir. Yargıçların görev süresi 9 yıldır. Yargı yetkisini kabul etmek isteğe bağlıdır.
BM Genel Sekreterliği
Örgütün idari organıdır. Genel Sekreter, Güvenlik Konseyi’nin önerisi doğrultusunda Genel Kurul tarafından seçilir. 2022 yılı itibarıyla BM Genel Sekreteri Antonio Guterres‘dir. BM Genel Sekreteri’nin görev süresi 5 yıldır ve en fazla iki dönem seçilebilir.
Bir yanıt yazın
Yorum yapabilmek için oturum açmalısınız.