Demokrasi nedir, ne demek? (Kısaca)

Demokrasi nedir? Demokrasi denince akla ne gelir? Demokrasi kelimesini ilk kullanan kişi kimdir? Doğrudan demokrasi ve temsili demokrasi nedir? Demokrasi kavramı konusunda bilinmesi gerekenleri sizler için derledik. 

Demokrasi nedir?

Demokrasi, Grekçe’de halk anlamına gelen “demos” ve egemen olmak, yönetmek anlamına gelen “kratein” kelimelerinden meydana gelmektedir. Böylece demokrasinin en kısa ve sade bir tanımını şu şekilde yapabiliriz: Halk tarafından yönetim.

Yunanlıların halk olarak kastettiği yoksullar veya çoğunluklardır.

Demokrasi kelimesinin ilk kullanımı

Demokrasi kelimesini ilk kullanan kişi Eski Yunanlı tarihçi Heredot‘dur. Demokrasinin tanımını eski ABD başkanlarından A. Lincoln şu şekilde yapmıştır: “Demokrasi, halkın halk tarafından halk için yönetimidir.“

Eski Yunan’da halk özgür erkeklerden oluşmaktaydı; kadınlar, köleler ve yabancılar buna dahil değildi. Bu uygulama, 20. yüzyıla kadar biraz hafifletilerek de olsa varlığını sürdürmüştür. Eski Yunan’da Platon ve Aristo gibi düşünürler demokrasiyi eleştirmişlerdir.

İngiltere’de genel oy hakkı 1928 yılına kadar yürürlükte değildi. ABD’li siyahlar, 1960’ların başına kadar oy kullanma hakkına sahip olamamışlardır. Demokrasinin geçirdiği evreler neticesinde halkı oluşturan kitle, zaman içerisinde genişlemiş ve günümüzdeki halini almıştır.

Demokratikleşme konusundaki en önemli adım, ABD’nin 1820’li yıllarda erkek vatandaşlarının büyük bir bölümüne oy kullanma hakkını tanımasıdır. Bilindiği gibi Türkiye’de ilk seçim 1876 yılında yapılmıştır. Meşrutiyet’in ilan edilmesinden sonra Kanun-i Esasi adlı anayasa kabul edilmiş ve meclis kurulmuştur.

Doğrudan demokrasi ve temsili demokrasi

Demokrasi, uygulanması bakımından doğrudan demokrasi ve temsili demokrasi olmak üzere ikiye ayrılır.

Doğrudan demokrasi: Vatandaşların yönetim işlerine hiçbir aracı olmadan doğrudan katılımını ifade eder. Daha çok Eski Yunan’da kullanılan bir yöntemdi. Günümüzdeki örneği ise referandumlardır.

Temsili demokrasi: Halka ait olan egemenlik yetkisinin halkın seçtiği kişiler tarafından kullanılmasıdır. Demokrasinin sınırlı bir şeklidir.

Demokrasinin dayandığı ilkeler

Demokrasinin dayandığı temel ilkeler eşitlik ve özgürlüktür. Bireyler, özgür bir vatandaş olarak siyasal sürece katılırlar ve kendi geleceklerine kendileri karar verirler. Demokraside her bir birey eşittir ve siyasal sürece katılım konusunda eşit haklara sahiptirler.