Devalüasyon nedir, neden yapılır, ne zaman oldu?

Devalüasyon nedir, ne demek? Devalüasyon neden yapılır? Devalüasyonun olumlu ve olumsuz özellikleri nelerdir? Devalüasyon olursa ne olur? Türkiye’de devalüasyon ne zaman oldu? İşte devalüasyon hakkında bilinmesi gerekenler…

Devalüasyon nedir?

Devalüasyonun sözlük anlamı “kıymetten düşme”dir. İktisadi anlamı ise bir ülkenin ulusal parasının yabancı paralar karşısındaki değerinin düşürülmesidir. Yani hükümet tarafından devalüasyon yapılarak ulusal paranın satın alma gücü düşürülür.

Devalüasyon daha çok sabit kur sisteminde yaygın olan bir uygulamadır. Sabit kur sisteminde döviz kuru hükümet tarafından belirlenir. Bu sistemde hükümet döviz kurlarında aniden değişikliğe giderek devalüasyon yapabilir. Buna karşın esnek kur sisteminde döviz kurunun belirlenmesinde hükümetin etkisi yok denecek kadar azdır.

Devalüasyon neden yapılır?

Devalüasyon kararının alınmasıyla birlikte bir ülkenin ulusal parasının dış değeri düşer. Bunun yarattığı etki ise şu şekilde olur: İthal malların pahalılaşması neticesinde ithalat azalır, ihraç malların değerinin düşmesi neticesinde ihracat artar.

Geçmişte daha fazla uygulanan devalüasyonda amaçlanan, dış ödemeler bilançosundaki açığı kapatabilmektir. Bunun şu şekilde sağlanması düşünülmektedir: İhracatta artış döviz gelirlerini artıracak, ithalatta azalış ise döviz tasarrufu sağlayacak.

Marshall-Lerner koşuluna göre devalüasyonda başarıya ulaşabilmek için ihraç malların dış talep esnekliği ile ithal malların yurtiçi talep esnekliğinin toplamı birden büyük olmalı.

Devalüasyonun olumlu ve olumsuz özellikleri nedir?

Devalüasyonun ödemeler dengesi açığını kapatmak gibi olumlu özelliğinin yanında olumsuz özellikleri de vardır. Devalüasyon sonucunda ülkenin döviz cinsinden dış borcu artar. Bu da bütçe açığına sebep olur. Ayrıca kaynak dağılımında da bozulmalara yol açabilir.

Türkiye’de hangi tarihlerde devalüasyon yapılmıştır?

Türkiye’de ilk devalüasyon 1946 yılında yapıldı ve Türk lirası yüzde 116 oranında devalüe edildi. Böylece bir 1 dolar 1 lira 30 kuruştan 2 lira 80 kuruşa çıktı.

Türkiye’de yapılan diğer devalüasyonlar ise şu tarihlerde gerçekleşti: 1943, 1946, 1958, 1970, 1978, 1979, 1980, 1994, 2001.