Ekosistem nedir? Ekosistemin çeşitleri ve işlevleri nelerdir? Ekosistem türleri nelerdir? Ekosistem hakkında bilinmesi gerekenleri kısaca derledik.
Ekosistem nedir?
Ekosistem; bitkilerin, hayvanların ve diğer canlı organizmaların yanı sıra bunları çepeçevre saran toprak ve atmosfer gibi fiziksel çevre ögelerinin dahil olduğu ve bunların sürekli ilişkilerinden meydana gelen ekolojik sistemlerdir. Diğer bir deyişle; organizmalar ve çevre arasındaki etkileşim zincirine ekosistem adı verilir.
Ekosistem yapısı
Bir ekosistemin yapısı biyotik (canlı) ve aboyitik (cansız) bileşenler tarafından karakterize edilir. Cansız bileşen sınıfına o ortamda hüküm süren iklim koşulları dahil edilmektedir. Ekosistem yapısı 2 temel bileşene ayrılmaktadır:
- Biyotik Bileşenler
- Abiyotik Bileşenler
Bir ekosistemde canlı ve cansız bileşenler birbiriyle ilişkilidir.
a. Biyotik bileşenler
Bir ekosistemdeki tüm canlıları kapsamaktadır. Beslenme temelli kategorize edildiğinde; ototroflar, heterotroflar ve saprotroflar (ayrıştırıcılar) olarak sınıflara ayrılırlar.
- Üreticiler; bitkiler gibi tüm ototrofları içerir. Fotosentez yoluyla kendi besinlerini üretebilmeleri nedeniyle ototrof adını alan bu sınıf, besin zincirinin en alt tabakasında yer alır.
- Tüketiciler veya diğer bir adıyla heterotroflar; beslenme ihtiyaçlarını gidermek için diğer organizmalara ihtiyaç duyan canlıları kapsar. Tüketiciler daha detaylı olarak birincil tüketiciler, ikincil tüketiciler ve üçüncül tüketiciler olarak sınıflandırılabilir.
- Birincil tüketiciler, ot ile beslenen hayvanlardır.
- İkincil tüketiciler, ihtiyaçları olan enerjiyi birincil tüketicileri yiyerek beslenen etçiller ve hepçillerdir.
- Üçüncül tüketiciler, birincil veya ikincil tüketiciler ile üreticileri tüketen insan ve diğer omnivorları kapsar.
- Ayrıştırıcılar; mantarlar ve bakteriler gibi saprofitleri içerir. Ölü bitki ve hayvanları parçalayarak organik maddelerin doğada geri dönüşümünü sağlarlar. Ekosistem için hayati bir öneme sahiptir.
b. Abiyotik Bileşenler
Bir ekosistemin cansız parçalarını kapsayan abiyotik bileşenler; hava, su, toprak, mineraller, güneş ışığı, sıcaklık, rüzgâr ve yükseklik gibi faktörlerden oluşur.
Ekosistemin işlevleri
- Temel ekolojik olayları düzenler, yaşamsal sistemlerin devamlılığını sağlar.
- Biyotik ve abiyotik bileşenler arasındaki besin zincirinin işlevsel olarak yerine getirilmesinden sorumludur.
- Ekosistem içerisindeki çeşitli faktörler arasında dengeyi sağlar.
- Minerallerin biyosfere ulaşma döngüsünü gerçekleştirir.
- Abiyotik faktörler ile enerji transferini sağlayan organik bileşenlerin sentezini sağlar.
Ekosistem içerisinde gerçekleşen işlevsel olaylar üretim, enerji akışı, ayrışma ve besin döngüsüdür. Üretim, biyokütle üretimini; enerji akışı, güneşten elde edilen enerjinin sırasıyla üreticilerden tüketicilere ve ayrıştırıcılara aktığı süreci; ayrışma, ölü organik maddelerin parçalanma sürecini; besin döngüsü ise besinlerin çeşitli organizmalar tarafından farklı biçimlerde tüketilmesi ve geri dönüşmesini ifade eder.
Ekosistem çeşitleri
Bir ekosistem kayanın altı gibi minik ölçeklerde veya bir okyanus gibi devasa ölçeklerde olabilir. Temel olarak 2 tür ekosistem bulunur:
- Karasal Ekosistem
- Su Ekosistemi
Karasal ekosistem (Biyom)
Belirli bir alan içerisindeki canlı ve cansız bileşenlerin etkileşimlerini içeren kara tabanlı bir organizma topluluğudur. Çeşitli jeolojik bölgelere yayılmış orman, çayır, tundra, çöl gibi farklı karasal ekosistem türleri bulunmaktadır. Belirli bölgede bulunan karasal ekosistem türü; sıcaklığa, yağış miktarına, toprak tipine ve aldığı ışık miktarı gibi birtakım faktörlere bağlıdır.
Su ekosistemi
Canlı organizmaların çevre ile fiziksel ve kimyasal açıdan etkileşime girdiği ve su içerisinde yer alan ekosistemlerdir. Bu ekosistemde yaşayan canlıların beslenme, barınma, üreme ve diğer tüm temel faaliyetleri okyanus, deniz, göl gibi su bazlı ortamlara bağlıdır. Dünyadaki en üretken ve en zengin ekosistemler olan su ekosistemleri yüz binlerce farklı canlı türüne ev sahipliği yapmaktadır.
Kaynakça
https://education.nationalgeographic.org/resource/ecosystem
Bir yanıt yazın
Yorum yapabilmek için oturum açmalısınız.