Feminizm: Nedir, türleri nelerdir, tarihi gelişimi nasıl oldu?

Feminizm nedir?

Feminizm, kadınların cinsiyetleri nedeniyle toplumda dezavantajlı bir durumda olduğunu ve bu dezavantajların ortadan kaldırılması gerektiğini savunan bir fikir akımıdır.

Tarihsel Gelişimi

Feminizm, 19. yüzyılda ortaya çıkmış bir düşünce akımıdır. Daha önceki zamanlarda feminist düşüncenin gelişimi açısından çeşitli eserler ortaya konmuşsa da örgütlü bir yapılanma ortaya çıkmamıştır.

Modern feminizmin ilk metni olarak Mary Wollstonecraft‘ın kaleme aldığı “Kadın Haklarının Bir Savunusu” adlı eseri kabul edilmektedir.

Feminist düşünce akımı, dönemlere göre ayrılarak incelenmektedir: Birinci dalga feminizmi ve ikinci dalga feminizmi.

Birinci dalga feminizmi

Bu dönemde kadınların da erkeklerin sahip olduğu gibi seçme hakkına sahip olması gerektiği öne çıkarılmıştır. Kadınlarla erkeklerin eşit siyasi haklara sahip olması istenmiştir.

O dönem demokratikleşme bakımından ilerici adımlar atan ABD’de feminisit hareket ciddi bir gelişim göstermiştir. 1869 yılında Kadınlara Seçme Hakkı Ulusal Derneği kuruldu.

İngiltere’de kadınlara seçme hakkının verilmesi konusunda kanun Avam Kamarası’na sunulmuşsa da reddedilmiştir.

Kadınlara seçme hakkını veren ilk ülke

Kadınların seçme hakkını veren ilk ülke 1893 yılında Yeni Zelanda oldu. Daha sonra 1920 yılında ABD’de kadınlara seçme hakkı verildi.

İkinci dalga feminizmi

İkinci dalga feminizmi 1960’larda ortaya çıkmıştır. Betty Friedan‘in “Kadınların Gizemi” adlı eseri, feminizm düşüncesinin tekrardan gündeme gelmesini sağlamıştır. Bu dönemde, siyasi ve hukuki bakımdan haklarını elde etmiş kadınların daha çok özel alandaki sorunlarına değinilmiştir.

Feminizm türleri

Feminist düşünce akımları üçe ayrılmakta: Liberal feminizm, sosyalist feminizm ve radikal feminizm.

Liberal feminizm

Kadınlar için eşit siyasi ve hukuki haklar talep eden feminizm biçimidir.

Sosyalist feminizm

Kadınlarla erkekler arasındaki eşitsizliğin kaynağı olarak kapitalist üretim ilişkisini gösterir. Bu eşitsizliğin sona ermesinin ancak kapitalist toplumun yıkılarak sosyalist topluma geçilmesiyle olacağına inanan feminizm biçimidir.

Radikal feminizm

Toplumdaki cinsiyet eşitsizliğin kökeni olarak ev hayatındaki yapıyı işaret eden feminizm biçimidir.

Feminizmin önemli temsilcileri

Mary Wollstonecraft: “Kadın Haklarının Bir Savunusu” adlı eseri daha önce belirtildiği gibi modern feminizmin ilk metni olarak kabul edilmekte.

Kate Millet: 1970 yılında yayımlanan “Cinsel Politika” adlı eserinde, çok sayıda erkek yazarı incelemiş ve onların eserlerinde kadınları nasıl küçülttüğünü ortaya çıkarmıştır.

Simone de Beauvoir: “İkinci Cins” adlı eserinde kadınların ötekileştirilmesini anlatmıştır.

Betty Friedan: “Kadınlığın Gizemi” adlı eserinde, kadınların toplumsal rollerinin ev kadını ve annelikle sınırlanmasına karşı çıkmış ve buna ciddi bir eleştiri getirmiştir. Diğer bir eseri ise “İkinci Aşama“dır.