Fevzi Çakmak kimdir?

Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak, 12 Ocak 1876 tarihinde İstanbul’da dünyaya geldi. Asıl adı “Mustafa Fevzi”dir. Babası Ali Sırrı Bey, annesi ise Hesna Hanım’dır.

Sırasıyla Kulesi Askeri Lisesi, Harp Okulu ve Erkan-ı Harbiye Mektebi’nden mezun olduktan sonra Kurmay Yüzbaşı rütbesi ile Erkan-ı Harbiye‘de görev yapmaya başladı. 1899 yılında Rumeli’de bulunan 3. Ordu’ya bağlı 18. Fırka’ya tayin edildi. Burada, Sırp ve Arnavut çetelere karşı verilen mücadelede başarılı hizmetlerde bulundu. Öte yandan görev yaptığı sırada Jön Türkler Rumeli’deki faaliyetlerini hızlandırmış, Enver Paşa ve Resneli Niyazi, İkinci Meşrutiyet’in ilan edilmesi için dağa çıkmıştı. Fevzi Çakmak, Jön Türkler ve hükümetle olan ilişkilerini iyi bir dengede görmüştü.

1907 yılında albaylık rütbesine erişti. 1908 yılında Meşrutiyet ilan ediliğinde, 35. Nizamiye Tugayı’nın komutanı ve Taşlıca Mutasarrıfı olarak görev yapmaktaydı. Meşrutiyet sırasında da gayet dengeli bir tutum sergiledi.

Bir süre sonra Kosova Kolordusu Kurmay Başkanlığı‘na getirildi. Trablusgarp Savaşı’nın başlaması üzerine Garp Ordusu Kurmay Başkanlığı‘na atandı.

Balkan Savaşı’ndan önce Vardar Ordusu Harekat Şubesi Müdürlüğü görevini yürüten Fevzi Çakmak, Balkan Savaşı’ndan sonra 5. Kolordu Komutanlığı‘nda görevlendirildi. 1915 yılında mirliva, 1918 yılında ise feriklik rütbesi verildi.

Birinci Dünya Savaşı

Birinci Dünya Savaşı’nda önce Çanakkale Cephesi‘nde bulundu. Mustafa Kemal Atatürk’ün rahatsızlığı üzerine Anafartalar Grup Komutanlığı görevini vekaleten yürüttü. Daha sonra ise 2. Ordu Komutanı ve 7. Ordu Komutanı olarak görev yaptı.

Birinci Dünya Savaşı’nın ardından Erkan-i Harbiye-i Umumiye Reisi oldu. 1920 yılında ise Harbiye Nazırlığı‘na getirildi.

Kurtuluş Savaşı

İstanbul’un İtilaf Devletleri tarafından işgal edilmesi üzerine Milli Mücadele’ye katılmak için Anadolu’ya geçti. 1920 yılında Milli Savunma Bakanı oldu. Bu sırada İstanbul hükümeti tarafından idama mahkum edildiği duyuruldu.

Ordunun yapılandırılmasında büyük katkıları olan Fevzi Çakmak, İkinci İnönü Zaferi’nden sonra rütbesi TBMM tarafından orgeneralliğe yükseltildi.

Kütahya-Eskişehir Muharebeleri başarısızlıkla sonuçlanınca TBMM tarafından Genelkurmay Başkanlığı‘na getirildi. Sakarya Savaşı sırasında Mustafa Kemal Atatürk ile birlikte bizzat cephede harekatı yönetti. Sakarya Savaşı’nın kazanılmasında büyük katkıları vardır. 

Büyük Taarruz’un ardından rütbesi TBMM tarafından mareşalliğe yükseltildi. Cumhuriyetin ilanından itibaren 1944 yılına kadar Genelkurmay Başkanı olarak görev yaptı.

Demokrat Parti‘ye destek veren Çakmak, 1946 yılındaki seçimlerde milletvekili seçildi. Fakat daha sonra Demokrat Parti ile anlaşmazlık yaşayınca Millet Partisi‘nin kuruluşunda yer aldı. Fevzi Çakmak, 10 Nisan 1950 tarihinde hayatını kaybetti.