Harezmi kimdir? Kısaca hayatı, eserleri

Harezmi, 9. yüzyılda yaşamış ünlü bir matematikçidir. Hayatı hakkında kesin bilgiler yoktur. Büyük Horasan’ın Harezm şehrinde dünyaya geldiği için Harezmi adıyla anılmıştır. Bazı kaynaklarda 780 yılında Harezm’de doğduğu, 850 yılında Bağdat’ta vefat ettiği belirtilmektedir. Batı’da Alkharismus ya da Algorisma adıyla bilinmektedir.

İlk eğitimini Harezm’de aldıktan sonra kendini geliştirmek için Bağdat’a gitti. O dönem Bağdat, bilim ve kültür alanında ileri şehirlerdendi. Burada Beyt’ül Hikme’de görev yaptı.

Cebri sistemleştiren Harezmi, matematiğin gelişimine önemli katkılar sağlamıştır. Sıfır (0) rakamını ve X bilinmeyenini ilk defa kullanan kişidir. “Hesab-ül Cebir vel-Mukabele” adlı kitabı, birinci ve ikinci dereceden denklemlerin sistematik çözümlerinin yer aldığı ilk eser olarak bilinmektedir. Ayrıca, logaritmanın da mucidi olarak kabul edilmektedir. Matematiğin önemli bir dal haline gelmesini sağlayan Harezmi, “Cebir’in Babası” olarak da bilinmektedir. Matematik dışında astronomi ve coğrafya alanlarında da önemli çalışmalar yapmıştır.

Harezmi’nin eserleri

• El- Kitab’ul Muhtasar fi’l Hesab’il Cebri ve’l Mukabele (Matematik ile ilgili)
• El-Mesahat (Matematik ile ilgili)
• Kitab al-Muhtasar fil Hisab el-Hind (Matematik ile ilgili)
• Zîc-ul Harezmî (Astronomi ile ilgili)
• Kitab al-Amal bi’l Usturlab (Astronomi ile ilgili)
• Kitab’ul Ruhname (Astronomi ile ilgili)
• Kitab surat al-arz (Coğrafya ile ilgili)
• Kitab’ul Tarih (Tarih ile ilgili)