İbrahim Müteferrika kimdir? Kısaca hayatı

Osmanlı Devleti’ne matbaayı getiren İbrahim Müteferrika kimdir? İbrahim Müteferrika’nın kısaca hayatı.

İbrahim Müteferrika kimdir? (Kısaca)

İbrahim Müteferrika, 1674 yılında Macaristan’da dünyaya geldi. Hristiyan bir aileye mensup olduğu tahmin edilen Müteferrika, Osmanlı ordusu tarafından İstanbul’a getirildi. Kısa bir süre içerisinde Türkçe’yi öğrendi. Yunanca, Latince, Farsça ve Arapça da bilmesinden dolayı tercüman olarak görevlendirildi.

Osmanlı Devleti’ne sığınan Macar Kralı 2. Ferenc Rakoczi’nin yanında tercüman olarak görev yaptı. Yirmisekiz Mehmet Çelebi’nin oğlu Sait Mehmet Efendi ile birlikte matbaa kurmak için çalışma başlattı. Bu doğrultuda 1726 yılında Sait Mehmet Efendi ile birlikte matbaa açmak için başvuru yaptı. Başvurunun kabul edilmesiyle birlikte Osmanlı Devleti’nde ilk matbaa İstanbul’daki evinde açıldı. İlk basılan kitap ise “Vankulu Lügati” adlı eser oldu. İbrahim Müteferrika, 1745 yılında hayata gözlerini yumdu.

İbrahim Müteferrika hayatı (Uzun)

İbrahim Müteferrika, 1674 yılında Macaristan’ın Kaloşvar (bugün Romanya’da bulunmakta) şehrinde dünyaya geldi. Kalvinist olan Hristiyan bir aileye mensup olduğu tahmin ediliyor. 1692 yılında Macar Kralı Tökeli İmre’nin Habsburg’lara karşı başlattığı ayaklanma sırasında, Osmanlı ordusu tarafından esir alınarak İstanbul’a getirildi. Bu sırada 18-20 yaş civarında olduğu tahmin ediliyor.

İstanbul’a geldikten sonra Müslüman olarak İbrahim adını aldı. Niyazi Berkes’e göre ise kendi isteğiyle Osmanlı Devleti’ne sığınmış ve Müslüman olmuştur.

Müteferrika kelimesi, Osmanlı Devleti’nde çeşitli hizmetlerde bulunan görevliler için kullanılmaktaydı. İbrahim Müteferrika, kısa bir süre içinde Türkçe’yi öğrendi. Öte yandan Yunanca, Arapça, Farsça ve Latince bilmekteydi. Bu sebeple Osmanlı Devleti’nde tercüman olarak da görevlendirildi.

Osmanlı Devleti’ne sığınan Macar Kralı 2. Ferenc Rakoczi’nin yanında tercüman olarak verildi. Onun ölümüne kadar bu görevini sürdürdü. Bunun dışında elçilik ve katiplik görevlerinde de bulundu.

1710 yılında “Risale-i İslamiye” adlı eserini yazdı. Bu kitabında Katoliklik ve Papalığı eleştirdi.

İbrahim Müteferrika’nın matbaa konusundaki ilk bilgileri, doğduğu şehir Kaloşvar’da edindiği tahmin ediliyor. Matbaa girişiminde en büyük yardımcısı Yirmisekiz Mehmet Çelebi’nin oğlu Sait Mehmet Efendi olacaktı. Paris’e giden Sait Mehmet Efendi, ziyaret ettiği Krallık Basımevi’nden çok etkilenir. İstanbul’da da bir basımevi kurmayı kafasına koyar. İstanbul’a döndükten sonra İbrahim Müteferrika ile tanışır. Birlikte matbaa kurmak için yola koyulurlar.

Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’nın desteğini alan İbrahim Müteferrika, ilk olarak harita basımevi açmak için izin aldı. 1726 yılında ise Sait Mehmet Efendi ile birlikte matbaa açmak için başvuruda bulundu. Şeyhülislam Abdullah Efendi ile Sultan Üçüncü Ahmet’in onayı ile 1727 yılında ilk matbaa İbrahim Müteferrika’nın İstanbul’daki evinde açıldı. Ayrıca Yalova’da bir kağıt fabrikasının kurulması için de çalışmalar yapıldı.

Matbaanın açılmasıyla birlikte ilk basılan kitap “Vankulu Lügati” adlı eser oldu.

Müteferrika, 1745 yılında hayatını kaybetti.