İş Bankası: Ne zaman ve nasıl kuruldu?

İş Bankası’nın kuruluşu, 26 Ağustos 1924 tarihinde gerçekleşti. Mustafa Kemal Atatürk‘ün baldızı Vecihe Hanım’ın anlatımına göre, kuruluş yolundaki ilk adım Atatürk, Celal Bayar ve Muammer Bey arasında yapılan bir görüşme ile atılmıştı. Görüşme neticesinde, bankacılık işlerinin yabancıların elinde olduğu, bu sebeple de milli bir bankanın kurulması gerektiği konusunda görüş birliği sağlandı.

1923 yılında İzmir’de düzenlenen “Birinci İktisat Kongresi”nde alınan kararlardan biri de milli bir bankanın kurulması kararı olmuştur.

İş Bankası, yatırım yapacak Türk girişimcilerine kredi sağlamak amacıyla kurulmuştu. Öte yandan İş Bankası, anonim şirket olarak kurulmuş ve özel hukuka tabi olması sağlanmıştı.

Bankanın kuruluş sermayesi 

İş Bankası’nın kuruluşunun ardından ilk Genel Müdürü Celal Bayar oldu. Celal Bayar’ın anlatımına göre, bankanın ismini dönemin Maliye Bakanı Hasan Saka bulmuştu.

Bankanın kuruluş sermayesi 1 milyon TL idi. Bunun 250 bin TL’si ise Atatürk tarafından konulmuştu. Hasan Rıza Soyak‘ın hatıralarına göre, Hintli Müslümanlar tarafından Kurtuluş Savaşı’na destek için Atatürk’e gönderilen paranın bir kısmı harcanmış, bir kısmı ise artmıştı. İşte bu arta kalan para, İş Bankası’nın kuruluşunda sermaye olarak kullanılmıştı.

CHP’nin İş Bankası’ndaki hisseleri

Atatürk’ün vasiyeti üzerine ölümünden sonra sahip olduğu hisseler Cumhuriyet Halk Partisi‘ne (CHP) geçti. Ancak vasiyet doğrultusunda herhangi bir gelir elde edemiyor. Hisselerden elde edilen gelir, her yıl düzenli olarak Türk Tarih Kurumu (TTK) ve Türk Dil Kurumu’na (TDK) aktarılıyor.

CHP’nin İş Bankası’nda yüzde 29.09 oranında bir hissesi bulunuyor. Diğer pay sahipleri ise Munzam Sandık Vakfı (yüzde 40.25) ile halka açık olan paydır. (yüzde 31.66)