Liberalizm nedir, kurucusu kimdir? Kısaca özellikleri

Liberalizm nedir? Liberalizmin kurucusu kimdir? Liberalizmin özellikleri nelerdir? Liberalizm hakkında bilinmesi gerekenleri kısaca derledik.

Liberalizm nedir?

Latince liber kelimesi özgür insanları ifade etmekteydi. Liberalizm terimi, 19. yüzyılda kullanılmaya başlanmıştır. Liberalizm, merkezine bireyi almaktadır. Akılla donatılmış bireylerin kendileri için en doğru kararı vereceklerini varsaymaktadır.

Liberalizmin doğuşu

Liberalizm, Avrupa’da feodalizmin çökmesiyle ortaya çıkmıştır. Liberalizm ile kapitalizm arasındaki bağlantı da burada başlıyordu. Çünkü feodal yönetim biçiminin yerini artık kapitalist piyasa toplumu alıyordu. Liberalizm, o zamanlarda daha çok krallara ve aristokratlara karşı yükselen orta sınıfın arzularını yansıtıyordu. Bu yükselen orta sınıf, kazanımlarını korumanın yolunun liberal değerleri savunmaktan geçtiğini gördü. Bu sebeple İngiliz Devrimi, Amerikan Devrimi ve Fransız Devrimi‘nin ruhunda liberal fikirler yer almaktaydı.

Liberaller, 19. yüzyıl boyunca kralların mutlak yönetimine karşı çıkıp anayasal ve temsili yönetimi savunmuşlardır. Devletin ekonomiye müdahale etmediği özgür bir ekonomik düzeni savundular. Bu kazanımlar elde edildikçe de liberalizmin muhtevası da çeşitli değişimler geçirdi. Liberalizm, Avrupa’nın siyasi yapısını şekillendiren önemli bir ideoloji olmuştur.

Liberalizmin özellikleri

Bireycilik: Bireyin herhangi bir sosyal grup veya kolektif organ karşısındaki üstünlüğüne olan inancı ifade etmektedir. Her bir birey eşit ahlaki değere sahip olarak kabul edilir.

Özgürlük: Bireysel özgürlük, liberaller için en önemli değerdir. Hatta öyle ki eşitlik ve adalete göre öncelik tanınır. Liberaller, her bir bireyin özgürce seçim yaparak kendi çıkarlarını gerçekleştirebileceğine inanmaktadır. Bununla birlikte bu özgürlük mutlak değildir. Liberaller, özgürlüğün kuralsızlığa sebep olmasına engel olabilmek için hukuka bağlı, anayasal özgürlüğü benimsemişlerdir. Klasik liberaller negatif özgürlüğünü tercih ederken modern liberaller pozitif özgürlüğü tercih etmektedirler.

Akıl: Liberaller, akla duydukları inanç ile insanların kendi çıkarlarını en iyi şekilde belirleyebileceklerini ve bunu gerçekleştirebileceklerini savunmaktadırlar.

Eşitlik: Liberaller, insanların her birinin ahlaki anlamda eşit olduklarına inanırlar. Hukuki eşitlik ve siyasi eşitliği savunurlarken sosyal eşitliği savunmazlar. Fırsat eşitliğini benimsemişlerdir.

Hoşgörü: Liberallere göre bireysel özgürlük ve çeşitlilikler ancak hoşgörü ile korunabilir.

Anayasacılık: Liberaller, toplumdaki düzenin sağlanması için bir yönetimin olması gerektiğini benimsemişseler de hükümetin bireye karşı tiranlığa dönüşebilme tehlikesini gözardı etmememişlerdir. Bu sebeple keyfi yönetimin önüne geçebilmek için sınırlı bir yönetimi savunmaktadırlar. Buna da yazılı bir anayasa ile ulaşılabilir.

Liberalizmin önemli temsilcileri

Liberalizmin kurucusu genellikle John Locke kabul edilir. Liberalizmin önde gelen temsilcilerini şöyle sıralayabiliriz: 

John Locke
Adam Smith
İmmanuel Kant
Jeremy Bentham
John Stuart Mill
John Rawl