Merkantilizm nedir, nasıl ortaya çıktı? Kısaca

Merkantilizm nedir, ne demek? Merkantilizm özellikleri nelerdir? Merkantilizm nasıl ortaya çıktı? Merkantilizm kurucusu kimdir? İşte Merkantilizm hakkında kısaca bilgi.

Merkantilizm nedir?

Merkantilizm, Avrupa’da yaklaşık 300 yıl boyunca uygulama alanı bulmuş bir iktisadi düşünce akımıdır. Bu süreç, feodalitenin yıkılarak güçlü merkezi devletlerin kurulmaya başladığı dönem ile kapitalist sisteme geçiş arasındaki dönemi kapsamaktadır.

Merkantilizm kelimesini ilk defa kullanan kişi Adam Smith‘dir. Merkantilizm, bir ülkenin sahip olduğu gerçek zenginliğin değerli madenleri (altın, gümüş) olduğunu savunan bir düşünce sistemidir. Bu durumda uluslararası ticarette avantajlı bir duruma geçmenin yolu, değerli madenlere sahip olmaktan geçiyordu. Avrupa ülkelerinin sömürgeci politikalara yönelişinin de başlangıç felsefesini oluşturmuştu.

Merkantilizm nasıl ortaya çıktı?

Merkantilizm’in ortaya çıkmasında üç temel sebep sıralayabiliriz:

1. Feodalizmin yıkılmasının ardından kurulan merkezi devletler, güçlü olabilmek için sürekli ve profesyonel ordular oluşturma gereksinimi duydular. Bu orduları finanse etmek için iyi bir gelir kaynağı gerekiyordu. Bunun yolu da pozitif bir dış ticaret dengesinden geçiyordu.
2. Yeni buluşların ortaya çıkması, yeni ticaret yollarının ve kıtaların keşfedilmesi sonucunda uluslararası ticaretin gelişmesi.
3. Rönesans, Reform ve matbaanın icadı ile birlikte özgür bir düşünce ortamının oluşması. Bu aynı zamanda ticaretin gelişmesi için uygun bir ortam yaratmıştı. 

Merkantilizm özellikleri

Merkantilist düşünce sisteminin temelini şu oluşturmaktaydı: Bir ulusun zenginliği değerli madenlere sahip olmasına bağlıdır. Bu sebeple de devletlerin amacı bu madenlerin girişini artırmaktır. Sonuç olarak ise ihracat artırılmalı, ithalat azaltılmalıdır.

Merkantilist dönemde, hammadde ihracatı benimsenmeyerek mamul ihracatı özendirilmiştir. Bu politika, pozitif bir dış ticaret dengesi elde etme isteğinin bir sonucuydu.

Merkantilistler dış ticaret konusunda sıkı önlemler almasına karşın, iç ticaret konusunda serbestlikten yana olmuşlardır.

Ortaya koydukları bu sistemin işleyebilmesi için devlet müdahalesini bir zorunluluk olarak görürler.

Merkantilizmin uygulanması, Avrupa ülkelerinde çeşitli şekillerde gerçekleşmiştir. Fransa’daki uygulamaya Colbertizm, İngiltere’deki uygulamaya İngiliz Merkantilizmi, İspanya’daki uygulamaya Külçecilik ve Almanya ve Avusturya’daki uygulamaya Kameralizm adı verilmiştir.

Osmanlı Devleti’ne etkileri

Merkantilizmin ortaya çıkması, Avrupalı devletlerin Osmanlı’dan yaptığı hammadde ithalatını artırmıştır. Aldıkları hammaddeleri, işledikten sonra Osmanlı Devleti’ne mamul mal olarak sattılar. Bunun sonucunda Osmanlı ekonomisinde bozulmalar görüldü.