Suudi Arabistan-ABD İlişkileri: Tarihsel bir bakış

ABD Başkanı Donald Trump, Veliaht Prens Muhammed Bin Selman’ın Cemal Kaşıkçı cinayetinden haberdar olsa da ABD ile Suudi Arabistan ilişkilerinin bundan zarar görmeyeceğini açıkladı. Ayrıca daha önce yapılan silah anlaşmalarının askıya alınmasını ise “ahmakça” olarak nitelendirdi. Bu durum, iki ülke arasında tarihsel kökeni de olan güçlü bir ilişkinin varlığını ortaya koyuyor.

İki ülke arasındaki ilk temas 1933 yılında gerçekleşti. O yıl, iki ülke arasında petrol imtiyazı anlaşması imzalandı.

1946 yılında ABD Başkanı Roosevelt ile Suudi Arabistan Kralı Abdülaziz arasında bir görüşme gerçekleşti. Bu görüşmede, iki ülke arasında işbirliği sağlandı. Günümüze dek süren işbirliğinin çıkış noktasının bu görüşme olduğunu söyleyebiliriz.

İsrail’in kuruluşunu ilan etmesi ve ABD’nin de desteklemesi, iki ülke arasında bir kırılmaya sebep olduysa da işbirliği ilerleyen yıllarda sürdürüldü.

İki ülke arasında ikinci sorun ise 1973 yılında gerçekleşen Arap-İsrail Savaşı‘nda yaşandı. Savaş sırasında ABD’nin İsrail’i desteklemesi üzerine Suudi Arabistan Kralı Faysal, ABD ve Batı’ya karşı petrol ambargosunu yürürlüğe koydu. Bu durum ABD’nin de dahil olduğu petrole bağımlı ülkelerin ekonomisini olumsuz anlamda etkiledi.

Ambargonun kaldırılmasıyla birlikte ilişkilerdeki gerginlik sona erdi. İki ülke, Sovyetler Birliği’nin Afganistan’a müdahalesi sırasında Afganistan’a destek olunması konusunda ortak bir politika geliştirdi.

ABD’nin öncülük ettiği Körfez Savaşı, iki ülke arasındaki ilişkileri derinleştirdi. Suudi Arabistan, ABD’nin öncülük ettiği koalisyonda yer aldı. Ayrıca savaşın maliyetinin önemli bir kısmını da üstlendi.

ABD’de 11 Eylül 2001 tarihinde gerçekleşen terör saldırısını düzenleyen 19 kişiden 15’inin Suudi Arabistan pasaportu taşıması, ilişkileri olumsuz etkiledi.

ABD’nin Irak işgalinin ardından ülkede kurulan yeni yönetimin başında Şii’lerin olması ise Suudi Arabistan için rahatsız edici oldu.

Obama‘nın başkanlık döneminde ilişkiler, özellikle de Suudi Arabistan’a 11 Eylül saldırıları nedeniyle dava açılmasını sağlayacak yasa tasarısından dolayı oldukça gerginleşen bir seyir izledi. Suudi Arabistan buna karşılık ekonomik tehditte bulundu.

2016 yılında Donald Trump‘ın ABD Başkanı seçilmesiyle ilişkiler önceki döneme göre çok daha olumlu bir seyir izledi.

ABD Başkanı seçilmesinden sonra ilk yurt dışı seyahatini Suudi Arabistan’a yapan Trump, 110 milyar dolarlık silah anlaşması imzaladı. Bu anlaşma, ABD tarihinin en büyük silah anlaşması olarak da nitelendiriliyor.  Ziyaret sırasında Suudi Arabistan Kralı Selman, Trump’a Kral Abdülaziz madalyasını takdim etti.