Türkiye’nin S-400 süreci: Adım adım yaşananlar

Milli Savunma Bakanlığı, S-400’lerin Türkiye’ye teslimatının başladığını duyurdu. Bakanlık, Türkiye’ye gelen S-400’lere ilişkin görüntüleri de paylaştı. Peki, Türkiye hava savunma sistemi satın almaya karar verdiği günden bu yana neler yaşandı? İşte adım adım Türkiye’nin S-400 süreci…

Türkiye, uzun bir süredir kendi hava savunma sistemini kurmak istiyordu.

İlk ihale: Çin’in FD-200 hava savunma sistemi 

Bu yönde ilk adımı 2013 yılında atarak hava savunma sistemi temini için ihale açtı. Rus S-400, Amerikan Patriot ve İtalyan-Fransız ortak üretimi Samp-T gibi sistemlerin yarıştığı ihaleyi Çin’in FD-2000 hava savunma sistemi kazandı. Çinli şirket, teknoloji transferini de kabul etti. 

Yaklaşık iki yıl süren sürecin ardından anlaşma iptal edildi. Bu kararın alınmasında, teknoloji transferi konusunda yaşanan tıkanıklıkların etkili olduğu savunuldu. 

Fakat, diplomatik çevrelerde ABD ve NATO’dan gelen tepkilerin de bu kararın alınmasına etki ettiği yorumu yapıldı. 

Öte yandan şunu da hatırlatmak gerekir ki, FD-200 hava savunma sisteminin üretici firması ‘nükleer silahların yaygınlaştırılması anlaşmalarını ihlal ettiği’ gerekçesiyle ABD’nin yaptırım listesine alınmıştı. 

İhalenin iptal edilmesinin ardından Türkiye yeni arayışlara girdi. Özellikle başta ABD olmak üzere NATO müttefiklerine yöneldi. Fakat, istediği koşullarda bir teklif yapılmadı. 

Dönemin Milli Savunma Bakanı Fikri Işık, NATO müttefiklerinden bu ihtiyacı karşılamak istediklerini, ancak ‘mali açıdan uygun bir teklif sunmadıkları’ için farklı arayışlara gidildiğini söyledi. 

Türkiye’nin bu konudaki en önemli beklentilerinden biri de, kuşkusuz teknoloji transferi konusuydu. ABD ve NATO müttefiklerinden gelen teklifler, Türkiye’nin bu isteğini karşılamıyordu. 

Öte yandan Türkiye’ye füzelerin konuşlandırılacağı yer konusunda bazı ‘kısıtlamalar’ da koyulmaktaydı. 

Müttefiklerinden ‘uygun’ bir teklif alamayan Türkiye, Rusya ile masaya oturdu

NATO’daki müttefiklerinden ‘uygun’ bir teklif alamayan Türkiye, nihayetinde Rusya ile S-400 hava savunma sistemi için masaya oturdu. 

Rusya ile yapılan anlaşma doğrultusunda iki sistem ve dört bataryanın Türkiye’ye getirilmesi konusunda anlaşma sağlandı. Anlaşmanın maliyeti 2,5 milyar dolar olarak açıklandı. 

Türk yetkililer tarafından yapılan açıklamaya göre Rusya, teknoloji transferi konusunda Türkiye’nin isteklerini karşılıyordu. Öte yandan Rusya’nın sistemin konuşlandırılacağı yer konusunda herhangi bir kısıtlama koymadığı da bildirildi. 

ABD ve NATO’dan tepki: ‘NATO’nun güvenlik sistemini tehlikeye atabilir’

Türkiye’nin Rusya’dan S-400 satın almaya karar vermesinin ardından ABD ve NATO’dan çeşitli tepkiler geldi. S-400’ler’in ‘NATO’nun güvenlik sistemini tehlikeye atabileceği’ iddia edildi. 

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, bu yöndeki iddialara ilişkin yaptığı açıklamada, ‘S-400’lerin Türkiye’nin kontrolünde olacağını ve NATO sistemlerine entegre edilmeyeceğini’ söyledi. 

ABD NATO Parlamenter Asamblesi Başkanı Michael Turner ile beraberindeki dört kişilik heyet S-400 hava savunma sistemi konusunda görüşme yapmak için Türkiye’ye ziyarette bulundu. Görüşmede, S-400 kararının ‘gözden geçirilmesi’ istendi. 

2018 Ağustos: ‘F-35’lerin Türkiye’ye satışını erteleyen’ yasa onaylandı

ABD Başkanı Donald Trump, 2018 Ağustos’unda ‘F-35’lerin Türkiye’ye satışını erteleyen’ yasayı onayladı. Karara gerekçe olarak ise Rahip Brunson’ın tutuklanması ve Rusya’dan S-400 satın alınmasını gösterdi. 

Mayıs 2019’da ABD’li senatörler tarafından bu kez ‘F-35’lerin Türkiye’ye teslimatını engellemeyi’ öngören bir tasarı sunuldu. 

Nisan 2019: F-35 savaş uçağı parçalarının teslimatı durduruldu 

Pentagon sözcüsü, 1 Nisan 2019 tarihinde yaptığı açıklamada, üretici ortaklardan Türkiye’ye F-35 savaş uçağı parçalarının teslimatını durdurduklarını açıkladı.

1999 yılında F-35 projesine katılan Türkiye’ye ilk teslimatın Kasım 2019’da yapılması planlanıyordu. 

Türkiye, F-35 savaş uçağı projesinin 9 üretici ortağından biri. Türk savunma şirketleri F-35’lerin üretiminde önemli bir konumda bulunuyor. 

Haziran 2019: Türk pilotların eğitimi sonlandırıldı 

Haziran 2019’da ABD tarafından alınan bir kararla Türk pilotlara verilen F-35 eğitimi sonlandırıldı. 

ABD Savunma Bakanı Vekili Patrick Shanahan, Türkiye’ye gönderdiği mektupta ‘S-400’lerin satın alınması halinde F-35 savaş uçaklarının verilmemesi dahil bir dizi yaptırımın gündeme geleceği’ tehdidinde bulundu.

Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, “ABD’nin mektubu müttefiklik ruhuna uygun değil” dedi. 

18 Haziran 2019 günü Milli Savunma Bakanlığı, ABD’nin mektubuna cevap gönderildiğini duyurdu.  

Temmuz 2019: S-400’ler teslim edilmeye başladı 

Temmuz 2019’da Milli Savunma Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, S-400’lerin Türkiye’ye teslimatının başladığı duyuruldu. 

İşte Türkiye’ye gelen S-400’ler! Milli Savunma Bakanlığı görüntüleri paylaştı

Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, teslimatın ardından yaptığı açıklamada, ‘Patriotların tedarikini de değerlendirdiklerini’ söyledi.